Ergenin Kişilik Yapısını Etkileyen Aile Yapıları

Aile toplum ve birey arasında en önemli ara birimdir. Bu nedenle bir çocuğun nasıl yetiştiğinde ailenin ona neyi öğrettiği, nasıl öğrettiği ve nasıl davranıldığı çok önemlidir.

Ergenlik döneminde aile yapısı ergenin bireyselleşme ve kişilik gelişimde oldukça önemlidir.

Baskıcı Aile Yapısı: Ergenlerin bu dönemde disipline öte yandan kendine güvenme, bağımsızlığa, yeteceğini geliştirmeye ve yaratıcılığa ihtiyaçları vardır.  

Baskıcı, sözünü geçiren, çocuğa ne yapması gerektiğini söyler ve açıklama yapma zorunluluğu hissetmez.

• Bu tür ailelerde yetişen çocuklar kendilerine güvensiz olurlar. Başkalarıyla ilişkilerinde kırılgan, kullanılmaya açık ya da saldırgan olurlar.

Aşırı Koruyucu Aile Yapısı: Bu yapıdaki ailelerde çocuk ailenin merkezindedir. Anne, baba, hatta geniş aile üyeleri çocuğun isteklerini yerine getirmek üzere bir düzen kurarlar. Çocuğun her dileği yerine getirilir.

• Bağımlı, kendi başına yetersiz, mutsuz çocuklar haline gelirler. Aile dışında yaşam kurmada, tek başına yaşamakta ve başarı sağlamakta zorluk çeker

İlgisiz Aile Yapısı: Bu yapıdaki ailelerde anne-baba çocuğa karşı tamamen ilgisizdir. Bu ilgisizlik hem destek hem disiplin alanlarında görülür. Aile çocuk sorun çıkarmadıkça onunla ilgilenmez, sevgi göstermez, ilişki kurmaya çalışmaz ve yalnız bırakır.

• Bu tür aile ile yetişen çocukların arkadaşlarına ve çevreye daha çok zarar veren çocuklar olduğu, ergenlik döneminde suç ve madde kullanımı açısından risk taşıdıkları bilinmektedir.

Sözünü Geçiren Demokratik Aile: Bu yapıdaki aileler, her yaşta disiplinin olması gerektiğini ve bunu başaran ailelerdir. Bununla birlikte çocukla paylaşan, dinleyen, destekleyen, başarıları ile övünen, sorunlarını ve başarısızlıklarını onunla konuşarak çözmeye çalışan, çocukların davranışlarını iyi değerlendirebilmekte, önemsiz hataları görmezden gelirken, sorunu fark edip çözümleyebilmektedir. Aynı zamanda, cezayı davranış değiştirmeye yönelik ve uygun kullanabilmekte ve olumlu davranışları pekiştirmeyi başarabilmektedir.

• Bu tür ailelerde yetişen çocukların disiplinle benliklerini kendi fikir ve istekleriyle gerçekleştirebilen ve dinleyen, konulan ve anlayan bireyler olurlar.

Ergenlik Döneminde Ebeveynler Ergenlere Nasıl Davranmalıdır?

• Ergenin psikolojik, fizyolojik, biyolojik, toplumsal olarak yeni bir döneme girdiklerini unutmamalı ve bireyselleşme yolunda hayatının her alanını öğrenmeyle birlikte kişilik yapılarının şekillendiği bir dönem olduğunu bilmelidirler.
• Bireyselleşme yolunda kendi ilgi-istek, düşünce ve yaşam tarzlarını belirlemeye çalışırlar. Bu yüzden ergenleri bu dönemde bireyselleşmelerini, değişim istekleri anlamaya çalışılmalıdır.
• Bir birey olduğunu sorgulayan ve kendi hakkında farkındalık kazanan bireyin aileden uzaklaşmasının, arkadaşlarının zaman zaman aileden bile önce gelebileceğinin, kendini bir grubun parçası olarak görmenin anne ve baba tarafından normal karşılanması gerekmektedir.
• Ebeveynler davranışlarında tutarlı olmalıdır. Bazı durumlarda “sen daha çocuksun” derken, bazı durumlarda da “sen büyüdün” gibi birbiriyle çelişen ifadeler kullanmamalıdır. Çünkü buna maruz kalan genç, çocuk olmak ve genç olmak arasındaki farklı anlamakta zorlanabilir.
• Ebeveynler çocuklarının özel alanına saygı göstermeli. Örneğin; Kapı çalmadan odasına girmek, telefonla konuşurken gizlice dinlemek gibi davranışlarda bulunmamalıdırlar. 
• Çocuklarının sürekli olarak hata yapacağını düşünerek aşırı kontrolcü olmak ve bu kaygıyı yansıtmaları gençte, özgüven duygusunu zedeleyecek ve her daim onaylanma ihtiyacı hissedecektir. 
• Ergenin, görüşleri küçümsenmemeli mantıksız gelse bile doğru iletişim diliyle ifade edilmelidir. Çünkü ebeveynin tutum ve davranışı çocuklarının ileride nasıl bir birey olacağı konusunda oldukça önemlidir.
• Konuşurken eleştirel bir dil kullanılmamalıdır. Örneğin; ‘’sen’’ dili kullanılmamalıdır. Sen saygısızsın, sen dağınıksın, sen kabasın vb. ifadeler etiketlemeye yöneliktir. Oysaki, empati kurmak tüm ilişkilerin en temel anahtarıdır.
• Kaliteli bir iletişim için, ergenlik döneminin değişimlerini göz önünde bulundurarak; ergenle konuşmadan önce düşünmek, söz kesmeden dinlemek, kendisiyle nasıl konuşulması isteniyorsa o şekilde konuşmak doğru ve etkileşim için yapılabilecek önemli noktalardır.

Ergeni anlamak için olaylara onun penceresinden de bakabilen ve bunları yaparken ciddi bir kararlılık gösteren anne ve babalar için bu dönemde karşılaşılan sıkıntıları atlatmak çok daha kolay olacaktır. Unutmayın çocuklarınız siz ne öğretirseniz ne gösterirseniz o olur!